<<   N. 4512   >>

[“Li[e]chtenberger, Johannes“, oppure “Ruth Peregrinus“ (Grünbach, Johannes)]. [1440-1503]. [In A1 recto:] Pronosticatio in Latino.// Rara & prius nõ audita que exponit & declarat nõ//nullos celi influxus & inclinationẽ certa[rum] constel//lacionũ magne videlicet cõjunctionis & eclipsis q̃// fuerant istis annis quid boni malive hoc t[em]p[or]e & in// futurum huic mundo portendat durabitq[ue] pluri//bus annis. {In F6 recto: [Argentorati-Strassburg] Datum in vico umbroso subtus quercũ Carpentuli Anno domini. M.cccc//lxxxviij. Kalendas Aprilis [1 aprile 1488] p[er] pe[re]grinu Ruth in nemoribus latitantem Cuius// oculi caligauerunt […]}.

In 4° (28 cm), A-E6-F8, cc. [37] [1 bianca]. 45 incisioni a 2/3 di pagina. Carattere gotico.

Prima edizione in latino, talora ritenuta l’editio princeps, in alternativa a quella di Heidelberg, in tedesco, descritta nella scheda precedente.

In questa edizione non compare il nome di “Lichtenberger”, pseudonimo di Johannes Grünbach, ma l’altro suo pseudonimo di “Peregrinus Ruth”. Per il commento sul contenuto dell’opera vedi la scheda delle edizioni in tedesco (n. 4511).

Esemplari: Manchester University; Guidhall Library, London (attribuisce la stampa a Johann Zainer e indica quale luogo di stampa Ulm); Cambridge University; Lambeth Palace London (3); Bodleian Library, Oxford (2); British Library; IDS Zürich Zentralbibliothek; Orszagos Széchényi Könyvtar, Budapest; Bayerische Staatsbibliothek München (2); Stadtarchiv Heidelberg; Landesbibliothek Hannover; Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel; Niedersächsische Staats und Universitätsbibliothek, Göttingen; Universitätsbibliothek Würzburg; Universitätsbibliothek Leipzig; Staatsbibliothek Bamberg; Württembergische Landesbibliothek Stuttgart; Université Ghent; Bibl. Nationale et Universitaire Strasbourg; Henry Huntington Art Collections and Botanical Gardens, San Mario, California; Library of Congress; University of Illinois; Newberry Library, Chicago; Cornell University, New York; Indiana University, Bloomington; Williams College, Massachussets; Morgan Library New York; Harvard University, Houghton Library.

Bibliografia: Brunet Suppl. 310; G. W. M18217 (indica Heidelberg come luogo di stampa); Hain-Copinger 10080; Klebs 606.1; Caillet II 6673; Graesse IV 204.

Non esaustivamente, altre edizioni in latino:

★ 8 giugno 1492 [Al recto di F6: Datum in vicoumbroso subtus quercum Carpentuli. Anno dñi M.ccc.//lxxxviij. Kalendas Aprilis per peregrinu[m] Ruth in nemoribus latitantem// cuius oculi caligauerunt […] Emendatum denuo praesagiumhoccine impressioni quoq[ue] ite[m] deditu[m]// Anno dñi M.ccc.xcij. octaua die mensis Junij, In inclita vrbe Magunti//na [Mainz] […]. La stampa di questa edizione è attribuita a Jakob Meyndenbach. In 4°, 27 cm, A-F6, cc. [36], verso dell’ultima carta bianco, 45 righe al massimo per pagina, 16 incisioni a 2/3 di pagina, capilettera xilografici, carattere gotico, con il titolo Pronosticatio Latina anno lxxxviij ad magna[m]// co[n]iunctione[m] Saturni & Iouis q[uae] fuit a[n]no lxxxiiij// ac eclipsim solis a[n]ni sequentis, sc[ilicet] lxxxv, co[n]fecta// ac nu[n]c de nouo eme[n]data: durabit plurib[us] annis// vt infra in tercio folio patebit. Lichtenberger qui, come nelle altre edizioni citate, utilizzò lo pseudonimo di Peregrinus Ruth, che, come s’è visto, compare al recto dell’ultima carta). Esemplari: Manchester University; Bodleian Library, Oxford; British Library; Edinburgh Royal Observatory; BNF; Bayerische Staatsbibliothek München; Hochschul und Landesbibliothek, Fulda; Universitäts und Landesbibliothek Köln; Ratschulbibliothek Zwickau; Staatsbibliothek Berlin; Österreichische Nationalbibliothek Wien; Det Kongelige Bibliothek, Copenhagen; Bibl. Sankt Petersburg; Cornell University, New York; New York Public Library; Henry Huntington Art Collections and Botanical Gardens, San Mario, California; Indiana University, Bloomington; Library of Congress. Bibliografia relativa: Hain 10082; Klebs 606.6; GW M18225; Houzeau-Lancaster 14497; Brunet III 1071; Graesse IV 203; Grassi p. 564 (come opera anonima);

★ [Strassburg, 31 dicembre 1499]. [Al verso di G3:] Emendatû denuo p[re]sagium hoccine imp[re]ssioni quoq[ue] itcrû// deditû Anno dñi M.cccc.xcix. in inclita vrbe Argentina vlti//ma die mensis decembris […], in 4° (20 cm), A8 B-G6 H4, cc. [48]. 37 righe al massimo per pagina. Al frontespizio 2 grandi incisioni che raffigurano allegorie del Sole (Sol) e di Venere (Venus), governatori dell’anno. Al verso incisione a piena pagina, al centro della quale figura lo Zodiaco disegnato con figure allegoriche; ulteriori 43 grandi incisioni a 2/3 di pagina. Il verso dell’ultima pagina è bianco. Capilettera xilografici. Carattere gotico. Lo stampatore non figura nel testo, ma è generalmente identificato in Bartholomaeus Kistler. Il titolo è il seguente: Hec practica narrat de p[re]senti anno & sequentibus// q[uam] plurimis annis de nouis raris & inauditis rebus// & gestis que futura sunt. in hoc mundo. Anche in questo caso Lichtenberger utilizzò lo pseudonimo di Peregrinus Ruth. Esemplari: Bodleian Library, Oxford; Victoria & Albert Museum, London; British Library; BNF (esemplare mutilo); Niedersächsische Staats und Universitätsbibliothek, Göttingen; Bayerische Staatsbibliothek München; Thüringer Universitäts und Landesbibliothek, Jena; Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel; Landesbibliothek Linz; Kantonsbibliothek Aarau. Bibliografia relativa: GW M18229; Klebs 606.9; Hain-Copinger 10085; Brunet III 1071; Graesse IV 203;

[1499-1500] In inclita urbe Argentina [Strassburg], cc. [48], 37 righe per pagina, con un’incisione in legno all’ultima carta recto e con il titolo Iouis q̄ Pronosticatio Latina Anno lxxxviij. ad magnā cōiunctionē Saturni. lxxxv. cōfecta ac fuit āno. lxxxiiij ac eclipsim solis āni sequentis. sc nūc de nouo emēdata Durabit plurib| annis vt infra in tercio folio patebit. Esemplare della (sola?) British Library. Bibliografia relativa: Klebs 606.10; Hain-Copinger 10084;

★ [1511?] [In k4 verso: Explicit haec pronosticatio: quae durabit// usq[ue] ad annum Millesimum Quingen//tesimum sexagesimumseptimum.// Impressum Venetiis die// vero xxiii Augusti] [Nicolò & Domenico Sandri all’insegna Del Jesu], in 4°, [a]4 b-k4, cc. [40], con il titolo Pronosticatio in latino// rara & prius non audita: quae exponit et declarat non//nullos coeli fluxus: et inclinationem certarum constella//tionum magne videlicet conjunctionis et eclipsis:// quae fuerant istis annis: quid boni mali//ve hoc tempore & in futuru[m] huic// mu[n]do porte[n]dant: Durabit//q[ue]pluribus. 45 incisioni a mezza pagina nel testo e fregio al frontespizio. Esemplari: Wellcome Library; Bibl. com. Attilio Hortis, Trieste; Bibl. Fondazione Giorgio Cini, Venezia; Bibl. Naz. Centrale Vittorio Emanuele II, Roma; Bibl. Casanatense, Roma. Bibliografia relativa: Reichling III p. 31 n. 967;

1515, Lugduni [Lyon], Joannis Cleyn, con il titolo Pronosticatio queda mirabilis [...] edita per sanctã Brigidã de Sueuia et sibyllan Cretensem et per Reynardũ heremicolã incipies ab anno dñi. MCCCLXXXIII duratura ad annum dñi. MCCCCLXVII. Esemplare della New York Public Library Research (in microform);

1521, A Paris, par Jean Petit. Esemplare della BNF;

25 maggio 1522, A Paris, Englebert et Jean de Marnef, con testo in latino e francese. Esemplare della BNF;

4 settembre 1523, A Paris, Regnault. Esemplare della BNF;

★ Maggio 1526 {al recto di P3: [Köln], Excusum est hoc prognosticum Impensis honesti &// spectati uiri Petri Quentel, civis Colonien//sis, quarto Idus Maij. Anno// M.D.XXVI], con il titolo Prognostica//tio Iohannis Liechtenbergers, quam// olim scripsit super magna illa Saturni ac Iovis cōiunctione, quae// fuit Anno M.CCCC.LXXXIIII. praeterea ad ecly//psim Solis anni sequētis uidelicet LXXXV. Durans// in annum usq[ue] M.D.LXVII. iam iterum, sub//latis mendis quibus scatebat pluribus//, quandiligentissime excussa, in 4° (19.4 cm), A-P4, cc. [55] [1 bianca]. Ritratto dell’Autore al frontespizio. 5 incisioni a piena pagina in A3 verso (Ptolemaeus, Aristotele; Sybilla, Brigida e Reynhardus), in D4 verso (soldati di Erode che uccidono bambini), in H4 verso (tre leoni ai piedi di una collina dove siede un leone coronato), in I2 recto (i piedi di Nabucodonosor su una colonna). 38 incisioni nel testo, spesso di dimensioni notevoli. Gli errata sono in P3 verso. Esemplari: National Library of Scotland; Kungl Biblioteket Stockholm; Niedersächsische Staats und Universitätsbibliothek, Göttingen; Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek, Hannover; Herzogin Anna Amalia Bibliothek, Weimar; Universitätsbibliothek Leipzig; Universitätsbibliothek Freiburg; Staatsbibliothek Berlin; Bayerische Staatsbibliothek München; BNF (esemplare con cc. [58]); Cornell University, New York. Bibliografia relativa: Thorndike IV pp. 474-479; Adams L 659/660; Houzeau-Lancaster 5536; Rosenthal 1114 (“trés rare”); Graesse IV 204; Boll 83; Caillet II 6683; McNeice 150; CATAF;

1528 [Köln] Impe[n]sis honesti & spectati uiri Petri Quentel, ciuis Coloniensis, Mense Januario anno millesimo quingentesimo vigesimooctauo, con introduzione di Lutero. E’ la prima edizione che contiene le illustrazioni di Anton Woensam von Worms. In 8°, A-K8 L4, cc. [84]. Esemplare della Staatsbibliothek Berlin. Bibliografia relativa: Adams L 661; Caillet II 6683 (“trés rare”); Grassi p. 410;

1530, Parisiis, Apud collegium Sorbonae, mense Septembri [Gérard Morrhy?], A-G4 H6, cc. [34], in 4°, con il titolo Prognosticatio Ioannis Liechtenbergers: quam olim scripsit super magna illa Saturni ac Iouis coniunctione, quae fuit anno M.CCCC.LXXXIIII. praeterea ad eclipsim solis anni sequentis, uidelicet LXXXV. dura[h]s in annum usq[ue] M.D.LXVII. iam iteru[m] sublatis mendis quibus scatebat pluribus, quàm diligentissimè excusa. Esemplare della Yale University.