<<   N. 7142   >>

★ Scaliger, Julius Caesar (Scaligeri, Giulio Cesare) [1484-1558]. Iulii Cae//saris Scaligeri// Exoticarvm Exer//citationum Lib. XV.// De// Subtilitate,// Ad Hyeronimum Cardanum.// In fine duo sunt Indices: prior breuiunculus, con//tinens sententias nobiliores: alter opulentissimus,// penè omnia complectens. Francofvrti// Apud Andream Wechelum// M.D.LXXVI (1576). [Al recto dell’ultima carta: Francofvrti,// Excudebat Andreas Wechelus.// Anno salvtis M.D.LXXVI].

In 8° (17.1 cm), ã8 a-z8 A- Z8 (ma P4 e non P2) Aa-Zz8 Aaa-Hhh8, cc. [8], pp. 1130, cc. [46, index]. Capilettera. Incisioni nel testo. Note a stampa al margine. Dedica a Johannes Crato datata in ã6 recto Vienna Austriae ineunte Anno a Salu//tifero part MD//LXXVI.

Seconda edizione.

Giulio Cesare Scaligeri nacque a Riva del Garda, ma trascorse la gran parte della vita in Francia, dove esercitò come medico. Qui assunse il nome di Julius Caesar de l’Escale de Bordonis. Umanista e filologo, difese lo stile di Cicerone nel suo De causis linguae latinae (Lyon, 1540) e fu critico durissimo di Erasmo, che accusò di parassitismo e parricidio. Un altro dei suoi “nemici” fu Gerolamo Cardano, con cui entrò in polemica scientifica.

L’opera in commento ha carattere enciclopedico ed è divisa in 365 Exercitationes, tanti quanti, dunque, sono i giorni dell’anno. Costituisce analisi (severamente) critica al De subtilitate di Gerolamo Cardano (vedi la scheda n. 1417).

Esemplari (non esaustivamente): Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek, Hannover; Universität Hamburg; Niedersächsische Staats und Universitätsbibliothek, Göttingen; Bibliothek des Ärztlichen Vereins, Hamburg; Staatsbibliothek Berlin; Bayerische Staatsbibliothek München; Bibliothek der Ludwig Maximilians Universität München; Staats und Stadtbibliothek Augsburg; Stadtbibliothek Worms; Universitätsbibliothek Basel; Bibliothèque de Genève; British Library; Det Kongelige Bibliotek, Copenhagen; Bibliotheek Van de Universiteit van Amsterdam; Russian State Library; Harvard University; New York Public Library Research; The National Library of Medicine of the USA.

Bibliografia: Adams S 580.

★ Prima edizione: 1557, Lutetiae, apud Federicum Morellum, in uico Bellouaco, ad insigne Mori [al colophon: Lutetiae Parisiorum, Imprimebat Michael Vascosanus 1557. Mense Julio], in 4°, ✳4 a-z4 aa-zz4 A-Z4 Aa4 A-Z4 Aaa-Mmm4, cc. [4] 476 [32], con il titolo Iulii Caesaris Scaligeri Exoticarum exercitationum, liber quintus decimum: De subtilitate, ad Hieronymum Cardanum; in extremo duo sunt indices; prior breuiusculus, continens sententias nobiliores; alter opulentissimus, penè omnia complectens.

Nello stesso 1557 fu pubblicata una variante con i seguenti dati di stampa: Lutetiae, ex officina typographica Michaelis Vascosani, via Iacobaea, ad insigne Fontis, 1557; e al colophon: Lutetiae Parisiorum, Imprimebat Michael Vascosanus 1557. Mense Julio]. Esemplari, senza distinzione tra le 2 varianti: Bibl. Municipale Dijon; Cambridge University; Glasgow University; Royal Botanic Gardens, Kew; Staatsbibliothek Berlin; Bayerische Staatsbibliothek München; Niedersächsische Staats und Universitätsbibliothek, Göttingen; Kungl. Biblioteket Stockholm; Yale University; The National Library of the Medicine of the USA; Duke University Library, North Carolina; Bakken Library & Museum of Electricity in life; University of Nebraska, Lincoln; Claremont’s College Libraries, California. Esemplari della Variante A: Bibl. Civica Mondovì. Esemplari della Variante B: Bibl. Civica Romolo Spezioli, Fermo; Bibl. Seminario Vescovile, Asti; Bibl. Universitaria Sassari; Bibl. Com. Manfrediana, Faenza; Bibl. Universitaria Bologna; Bibl. Provinciale Foggia; Bibl. Universitaria Pisa; Bibl. Com. Augusta, Perugia; Bibl. Naz. Centr. Vittorio Emanuele II, Roma; Bibl. Istituto Sociale dei Padri Gesuiti, Torino; Bibl. Regionale Universitaria, Messina; Bibl. Com. Antonio Panizzi, Reggio Emilia; Bibl. Universitaria Alessandrina, Roma. Bibliografia relativa: Caillet III 9947; Rosenthal 211; Riccardi I 2 253; Adams S 579; Thorndike V p. 293.

Altre edizioni:

1582, Francofurti ad Moenum, Andreas Wechel, in 8°, ã8 a-z8 A-3H4, cc. [8], pp. 1129 [1], cc. [46]. Esemplare della Bibl. Naz. Centr., Firenze. Bibliografia relativa: Adams S 581; Bibl. Magica 1092;

1592, Francofurti, apud Andreae Wecheli hered. Claudium Marnium, & Johann. Aubrium, con la stessa segnatura e paginazione dell’edizione del 1582. Esemplare dell’Université de Liège. Bibliografia relativa: Adams S 582; Grassi p. 627;

1615, Lugduni [Lyon], Viduae Antonii de Harbyione, in 8°. Esemplare della Bibl. municipale Lyon. Bibliografia relativa: Bibl. Magica 1093.

1620, Hanoviae [Hannover], Andreas Wechel, in 8°, pp. 1076. Esemplare della BNF. Bibliografia relativa: Bibl. Magica 1094.